تاج محل

تاج محل یکی از شگفت‌انگیزترین و زیباترین بناهای جهان است که در نزدیکی شهر آگرا هند و در ۲۰۰ کیلومتری شهر دهلی نو قرار دارد. این بنای زیبا که در فهرست میراث جهانی یونسکو با عنوان جواهر هنر اسلامی در هند و یکی از شاهکارهای تحسین شده میراث جهانی به ثبت رسیده است، هر ساله گردشگران بسیاری را از سراسر دنیا به سمت خود جذب می‌کند که این محبوبیت، موجب شده است تا تاج محل به عنوان یکی از عجایب هفت گانه نیز معرفی شود.

به جرات می‌توان گفت تاج محل، مکانی شگفت‌انگیز است و اسرار و رازهای مگوی بسیاری دارد که باعث برانگیخته شدن حس کنجکاوی تماشاگران می‌شود. همچنین با حضور در این مکان، بی شک شما نیز جذب عظمت معماری آن خواهید شد. در ادامه قصد داریم در مورد معماری، اسرار، تاریخچه و داستان ساخت تاج محل اطلاعاتی را در خدمت شما عزیزان قرار دهیم تا اگر به فکر سفری خاطره‌انگیز هستید، رفتن به تاج محل را در برنامه خود بگنجانید و خاطراتی به یادماندنی را برای خود رقم بزنید.

تاج محل یا تاج مهل کدام درست است؟

همانطور که در بالا گفتیم، تاج محل یکی از بناهای تاریخی و باشکوه کشور هند است که املا صحیح آن به صورت تاج محل می‌باشد نه تاج مهل.

تاج محل کجاست؟

تاج محل بنایی مربع شکل است که ۵۸ متر ارتفاع و ۵۶ متر پهنا دارد. این بنای شگفت انگیز که یکی از عجایب هفتگانه جدید است در هند ایالت اوتار پرادش، شهر آگرا قرار دارد. از این رو شما با وارد شدن به هند به راحتی می‌توانید این بنای معروف و مربعی شکل را پیدا کنید.

سفر به شهر زیبای هند و تماشای عمارت های باستانی و زیبای این کشور

تور دهلیتور هندتور بمبئی

داستان ساخت تاج محل

تاج محل را می‌توان ثمره عشق فرازمینی و افسانه‌ای دانست. چرا که شاه جهان پادشاه گورکانی، این مکان زیبا و منحصر به فرد را به یاد سومین همسر ایرانی خود به نام ارجمند بانو بنا کرد و شکوه و عظمت این بنا در سراسر دنیا زبانزد شد. شاه جهان و ارجمند بانو در سال ۱۹۱۲ با یکدیگر ازدواج کردند که در  ۱۸ سال زندگی چهارده فرزند به دنیا آوردند. از این چهارده نفر فقط هفت تن زنده ماندند.

از آنجایی که شاه جهان علاقه بسیاری به ارجمند بانو داشت تصمیم گرفت در یکی از حمله های جنگی او را که از قضا در ماه‌های آخر بارداری نیز بود با خود ببرد، اما در آن سفر ارجمند بانو پس از به دنیا آوردن فرزند چهاردهم خود به نام گوهره بیگم جان باخت.

وی پیش از مرگ از همسر خود درخواست کرده بود که پس از او همسری نگیرد و برای او آرامگاهی بسازد که جاودانه بماند. پس از مرگ ارجمند بانو پادشاه بسیارغمگین شد و پس از تفکر و تدبر، تصمیم به عمل به وصیت همسر خود گرفت. از این رو بنایی شگفت‌انگیز بنا کرد تا شاهدی برای عشقش باشد و به نام او جاودانه بماند.

به این خاطر شاه جهان طراحان و مهندسان و استادکاران زبر دست و خبره را از گوشه و کنار دنیا گرد آورد، تا آرامگاهی بر اساس آخرین دستاوردهای معماری گورکانی بنا نمایند.

سازنده تاج محل کیست؟

همان طور که گفتیم شاه جهان برای ساخت تاج محل، بهترین معماران و استادکاران را از سراسر دنیا گرد هم آورد. از این رو هیچ کس از نام دقیق معمار اصلی آن آگاهی ندارند و نام این شخص از معماهای حل نشده این بنای شگفت‌انگیز می باشد. از آنجا که تاکنون تاریخ‌نگاران درباره گورکانی، از ۳۷ معمار اسم برده‌اند، می‌توان به این نتیجه رسید که در ساخت این بنای سلطنتی نه تنها یک شخص بلکه گروهی از معماران نقش داشته‌اند.

علاوه بر این، بر اساس نظر " میلو بیچ " تاریخ‌دان آمریکایی، به علت علاقه بسیار شاه جهان به هنر معماری، این احتمال وجود دارد که معمار یا معماران این بنا، با استفاده از مشورت‌های وی تاج محل را بنا کرده‌اند.

اگر تاکنون از آرامگاه تاج محل دیدن کرده باشید بی شک ترکیب معماری ایرانی اسلامی و گورکانی را در آن دیده‌اید. جالب است بدانید که تاج محل یک نمونه از معماری صفوی به حساب می‌آید که با ذوق و سلیقه هر چه تمام‌تر انجام شده است.

بر اساس دست نویس‌های بازمانده از سده ۱۷ میلادی، می‌توان به این نتیجه رسید که استاد احمد لاهوری مهندس و اخترشناس ایرانی تبار، متولد راهور سر معمار این بنا بوده است. همچنین در کنار این شخص اسماعیل افندی، مکرمت‌خان و عبدالکریم مامورخان از افرادی هستند که در ساخت بنای تاریخی تاج محل نقش داشته‌اند.

همچنین عبدالحق شیرازی ملقب به امانت خان، خوشنویس سده ۱۱ هجری است که مهم‌ترین اثر وی خط ثلث حک شده بر در و دیوارهای مقبره تاج محل و کتیبه‌های قرآنی آن می‌باشد.

تاج محل، عجایب هفت گانه

همانگونه که در بالا مطرح کردیم تاج محل، سمبل عشق حقیقی و ابدی شاه جهان به ارجمند بانو، یکی از بناهایی است که به تازگی در کنار عجایب هفتگانه، بر اساس ۶۰۰ میلیون رای به دست آمده، به عنوان یکی دیگر از عجایب هفتگانه برگزیده شده است.

معماری تاج محل

از آن‌جایی که  معماری تاج محل ترکیبی از معماری ایرانی و گورکانی است، بنابراین احمد لاهوری و برادرش حمید لاهوری با رهبری ۲۰هزار هنرمند و معمار به ساخت آن مشغول شدند. همچنین هنر خوشنویسی ایرانی یکی دیگر از شگفتی‌های این بنای تاریخی است که توسط عیسی‌خان شیرازی و امانت‌خان شیرازی  بر دیواره‌های آن حک شده‌اند. یکی دیگر از نکات جالب توجه در بنای تاج محل، نحوه طراحی آن است که برگرفته از طراحی قبر تیمور در سمرقند، قبر اعتماد دوله، قبر همایون در دهلی و مسجد جامع دهلی در دهلی می‌باشد.

یکی از اصلی‌ترین و بزرگ‌ترین تفاوت تاج محل با دیگر ساختمان‌های گورکانی، نمای آن می‌باشد. اغلب بناهای گورکانی با ماسه سنگ سرخ ساخته می‌شوند، اما شاه جهان، تاج محل را با استفاده از سنگ مرمر سفید تزیین شده با گوهر سنگ، بنا نهاده است که همین موضوع گواهی بر گرانبها بودن این بنا می‌باشد.

اسرار تاج محل

اگرچه حدود سه قرن و نیم از ساخت تاج محل می‌گذرد اما همواره می‌توان گفت که در این بنا، اسرار شگفت‌انگیزی وجود دارند که در پرده‌ای از ابهام، تخیل و ظن و گمان باقی مانده‌اند.

برخی از این اسرار عبارتند از:

سربه نیست کردن معماران تاج محل

یکی از افسانه‌های نقل شده در مورد تاج محل سر به نیست کردن سازندگان این بنا توسط امپراطور مغول می‌باشد. چرا که آن‌ها بر این نظر هستند که شاه جهان پس از ساخت تاج محل برای آنکه عمارتی مشابه آن در هیچ کجای جهان ساخته نشود، دستور داده است تا دست معماران، طراحان و سازندگان این اثر را قطع کنند و یا نابینا شوند. تا به امروز در مورد این موضوع هیچ مدرکی یافت نشده و مورخان نیز آن را تایید یا رد نکرده‌اند.

اتاق‌های مخفی و مخوف با درهای همیشه بسته

یکی دیگر از اسرار تاج محل وجود اتاق‌های مخفی با درهای همیشه بسته در آن می‌باشد. به گونه ای که می‌توان گفت در این مجموعه وسیع با ۱۰۸۹ اتاق، ۲۲ اتاق وجود دارد که کسی اجازه بازدید از آن‌ها را ندارد و درهای آن همیشه بسته بوده و تاکنون بر روی هیچکس باز نشده است.

در این مورد برخی از کارشناسان معتقدند که ممکن است فرآیند ساخت این اتاق‌های مخفی از لحاظ معماری کامل نشده باشد و بدین خاطر، شاه جهان برای آنکه تاج محل عمارتی بی نقص و زیبا به نظر برسد دستور داده است تا در‌های این اتاق ها هیچ وقت باز نشوند.

با این وجود برخی دیگر از کارشناسان نیز بر این باورند که جایی در پشت این درهای بسته و تالارهای سر به مهر جنازه مومیایی شده ارجمند بانو پنهان شده است، اما از آنجایی که پادشاه و ملکه هر دو مسلمان بوده‌اند بنابراین این امر کمی دور از ذهن به نظر می‌رسد.

مقبره‌های خالی تاج محل

در داخل عمارت تاج محل، ۲ مزار محفظه‌ای هشت طرفه و مزین شده به سنگ‌های نیمه قیمتی و منبت کاری وجود دارد که عموما آن را به آرامگاه شاه جهان و ارجمند بانو نسبت می‌دهند. اما این مقبره‌ها در واقع مزاری نمایشی برای شاه و همسرش بوده که طراحی شده است. چرا که در آیین اسلامی قرار دادن جسد در تابوت و قبرهای تزیین شده ممنوع می‌باشد و بدین خاطر مزار اصلی این دو نفر در اتاق مهر و موم شده در طبقه همکف مجموعه است.

ساخت تاج محل سیاه در کنار تاج محل سفید

بر اساس مشاهدات و نقل قول‌ها، برخی از مورخان بر این عقیده هستند که شاه جهان در ادامه ساخت بنای سفید و مرمرین تاج محل، تصمیم به احداث عمارتی با سنگ مرمر سیاه در آن سوی رودخانه داشته است تا  با اتصال این دو عمارت به واسطه یک پل، وابستگی ابدی این دو دلداده به یکدیگر را نشان دهد، ولی متاسفانه عمر شاه جهان به ساخته این عمارت قد نداد و پس از وی نیز پسرش آن را به عنوان جرم برای پدر تلقی کرد.

تغییر رنگ بنای تاج محل در طول شبانه روز

یکی دیگر از اسرار مگو و راز‌های مخفی تاج محل که تمامی بازدیدکنندگان را شگفت‌زده می‌کند، تغییر رنگ مداوم عمارت در ساعت‌های مختلف روز می‌باشد. از آنجایی که آفتاب در هر ساعت از روز رنگ تازه‌ای به تاج محل می‌دهد، از این رو در آغاز روز و هنگام طلوع خورشید تاج محل، عمارتی صورتی رنگ و رویایی می‌باشد و در هنگام عصر نیز، رنگ این بنا به سفید شیری تغییر می‌کند و شب‌ها در زیر نور ماه طلایی رنگ می‌شود.

تاریخچه و تغییرات

آرامگاه تاج محل امروزه یکی از مشهورترین بناهای تاریخی جهان می‌باشد. ساخت این بنای مرمرین سفید، ۲۱ سال به طول انجامید و در طی این سال‌ها روش‌های بسیاری صورت گرفت که تاج محل همچنان بدون تغییر و تخریب باقی بماند. اما این عمارت نیز همانند بسیاری دیگر از بناها در طول زمان دستخوش تحولات و تغییرات شد که برخی از آن‌ها عبارتند از:

• تغییر فضای باغ تاج محل بعد از کنترل امپراطوری بریتانیا بر هند، و احداث چمن کاری رسمی
• استفاده از ماسک خاک رس، مخصوص زنان هندی برای پاک کردن غبار آلودگی‌ها و حفظ درخشش عمارت، که موجب تغییر رنگ مرمر سفید این بنا به رنگ‌های سبز، زرد و قهوه‌ای شده است.

هزینه و زمان ساختن تاج محل

همانطور که مشخص است تاج محل یکی از گران‌ترین آثار تاریخی در جهان می‌باشد که تاکنون هیچ بنایی از نظر هزینه با آن برابری نکرده است. ساخت این مجموعه از سال ۱۶۳۲ میلادی آغاز و تا سال ۱۹۴۷ میلادی ادامه داشته و در طول ۲۱ سالف هزینه‌های هنگفتی برای ساخت آن صرف شده است.

مصالح به کار رفته برای ساخت تاج محل از سراسر هندوستان و قاره کهن جمع‌آوری شده است. به عنوان مثال مرمر سفید شفاف ماراکانا در راجستان، یشم سبز و کریستال چینی، فیروزه‌های تبتی در کنار سنگ لاجوردی افغانستان و یاقوت کبود سریلانکا و عقیق  جگری عربستان، از جمله مصالح و جواهراتی بوده‌اند که در ساخت تاج محل از آن‌ها استفاده شده است.

همچنین گفته می‌شود که شاه جهان دستور داده است تا از راجستان، افغانستان، تبت و چین بهترین و خالص‌ترین نوع سنگ مرمر و بیش از ۲۸ نوع سنگ قیمتی و نیمه قیمتی را برای ساخت تاج محل به هند بیاورد. علاوه بر این هزاران فیل و گاو نیز برای حمل و نقل سنگ‌های مرمر و مصالح از سراسر آسیا به هند آورده شده بود.

در خصوص ساخت این بنا برخی معتقدند که امپراتور گورکانی به خاطر آنکه در بی رحمی و قدرت طلبی از دیگر اجداد مغول خود چیزی کم نداشت، بنابراین تصمیم بر آن گرفت تا با صرف هزینه بسیار و ساخت بنای شگفت‌انگیز و گران قیمت، شکوه و عظمت سلطنت خود  را به رخ بکشد.

بخش‌های مختلف تاج محل

تاج محل یکی از بلندترین بناهای تاریخی هند است که ۷۳ متر ارتفاع دارد و لقب متقارن‌ترین سازه دنیا را نصیب خود کرده است. در این مورد برخی از کارشناسان بر این عقیده هستند که وجود چنین تقارنی  قدرت مطلق شاه جهان را نشان می‌دهد. جالب است بدانید که این آرامگاه از بخش‌های مختلفی تشکیل شده است که عبارتند از

ورودی مجموعه

ورودی به مجموعه تاج محل، یکی از اصلی‌ترین دلایل شگفتی و زیبایی مجموعه می‌باشد‌. چرا که دروازه ورودی مجموعه که به دروازه روضه معروف بوده، با نقش و نگارهای شگفت‌انگیز تزیین شده است. این درب که حدود ۳۰ متر ارتفاع دارد، در حاشیه‌های آن آیاتی از قرآن کریم بر سنگ سیاه حکاکی شده است.

مقبره

مقبره یکی از اصلی‌ترین بخش‌های مجموعه تاج محل است که در انتهای باغ قرار دارد و شکوه تماشای آن تاج محل را به تاج مرمری هند تبدیل کرده است.

یکی از زیباترین بخش‌های این مقبره دارای گنبدی است که به همراه گل دسته‌ای زیبا در بالای مقبره خودنمایی می‌کند. این گنبد با ارتفاع ۳۵ متری، به خاطر طراحی خاصی که دارد گنبد پیازی شکل نامیده می‌شود. در قسمت فوقانی گنبد اصلی نیز یک میله طلاکاری شده، قرار دارد که از عناصر تزئینی هندی و ایرانی ساخته شده است. در اوایل قرن نوزدهم میلادی، میله‌ای برنزی و طلا کاری شده جایگزین میله بر روی گنبد اصلی شد.

مسجد

به جرات می‌توان گفت که یکی از مهم‌ترین بخش های تاج محل، مسجد آن می‌باشد که در سمت چپ بنا قرار گرفته و به رنگ قرمز طراحی شده است. فضای داخلی این مسجد همانند دیگر مساجد جهان بوده و دارای محراب و منبر است که در روزهای خاص پذیرای جمعیت بسیاری از مسلمانان ساکن آگرا می‌باشد. در قسمت‌های داخلی و خارجی مسجد، آیات الهی با خط خوش نوشته شده و به دلیل تقارن موجود در بنا، ساختمان دیگری نیز در سوی دیگر تاج محل، مشابه این مسجد ساخته شده است.

مهمان‌خانه

مهمان‌خانه یا نقاره‌خانه یکی دیگر از بخش‌های تاج محل می‌باشد که در سمت راست آن قرار گرفته و شباهت بسیاری به مسجد دارد. تاکنون اطلاعات دقیقی از این مجموعه یافت نشده و تنها از این مجموعه به عنوان مهمانسرا استفاده می‌کردند.

در ساخت این بنا ماسه سنگ قهوه‌ای مایل به قرمز به کار رفته است که معماری آن، با سه گنبد زیبا و یک ایوان بزرگ در وسط و دو ایوان در طرفین، چشم هر بیننده‌ای را مجذوب خود می‌کند. همچنین چهار گنبد کوچک نیز در قسمت انتهای مهمان‌خانه به چشم می‌خورد که زیبای آن را چندین برابر کرده است.

موزه

در تاج محل ساختمان کوچکی به عنوان موزه  قرار دارد که با نام موزه تاج، در بخش غربی باغ‌های تاج واقع شده است. در این موزه از نقاشی‌های معماری تاج محل در کنار مجموعه‌ای از سکه‌ها و طلاها، نگهداری می‌شود و همه روزه امکان بازدید از آن وجود دارد.

باغ

به جرات می‌توان گفت که یکی از زیباترین و جذاب‌ترین بخش‌های عمارت تاج محل، باغ تاج محل می‌باشد که از الگوی چهارباغ ایرانی الهام گرفته شده و در حدود ۲۵۰ هزار متر مربع مساحت دارد. این باغ که از چهار بخش تشکیل شده و با مسیرهای باریک به ۱۶ باغچه تقسیم می‌شود، در مسیر سبز و تماشایی خود حوض بزرگی را دارد که به حوضه کوثر شهرت یافته است و نمازگزاران برای وضو از آن استفاده می‌کنند. یکی از زیباترین تصاویری که می‌توانید در تاج محل مشاهده کنید تصویر انعکاس بنای تاج محل در آب این حوض می‌باشد.

بهترین زمان بازدید از تاج محل

همواره می‌توان گفت که در تمامی فصول بازدید از تاج محل امکان‌پذیر می‌باشد. اما اگر آب و هوا برای شما اهمیت دارد، می‌بایست در فصل‌های پاییز و زمستان از این مجموعه دیدن کنید. چرا که اگر قصد پوشیدن لباس‌های هندی را داشته باشید، قطعا در گرمای هوای تابستان کلافه خواهید شد.

از طرفی نمی‌توان منکر آن شد که در تابستان به خاطر وجود نور خوب، بهترین زمان سفر به هند و بازدید از تاج محل برای عکاسی در آن می‌باشد. چرا که با درخشش خورشید در هر ساعت از شبانه روز این بنا رنگ تازه و شگفت‌انگیزی به خود می‌گیرد.

نکات جالب تاج محل

در بالا سعی بر این داشتیم که تمامی نکات مورد توجه در مورد تاج محل را برای شما عزیزان بیان نماییم، اما اگر بخواهیم چند نمونه از نکات جالب تاج محل را به صورت خلاصه برای شما بیان کنیم می‌توان اینگونه بیان کرد که:

• معمار این بنای شگفت‌انگیز و زیبا، هنرمند ایرانی به نام احمد لاهوری است که رهبری ۲۰ هزار نیروی کار را عهده دار بود.
• در ساخت بنای تاج محل حدودا ۳۲ میلیون روپیه هزینه شده است.
• در ساخت این مجموعه عظیمف هزار فیل و گاو به کار گرفته شد.
• تاج محل را می‌توان یکی از متقارن‌ترین سازه های دنیا دانست.
• یکی از شگفتی‌های بی نظیر تاج محل، تغییر رنگ آن در ساعت­های مختلف شبانه‌روز می‌باشد. به طوری که این بنا در صبح زود صورتی رنگ، در ادامه روز سفید رنگ و در شب طلایی رنگ می‌شود.

همانطور که تا به اینجا بیان شد تاج محل را می‌توان یکی از زیباترین، متقارن‌ترین، بزرگ‌ترین و شگفت‌انگیزترین بناهای تاریخی در سراسر جهان دانست که بازدید از این مجموعه هر فردی را شگفت زده می‌کند. اگر تا به حال از تاج محل دیدن نکرده‌اید به شما پیشنهاد می‌کنیم که حتما سفر به هند و بازدید از این مجموعه بی نظیر را در برنامه خود بگنجانید تا با یکی از زیباترین بناهای تاریخی و جهانی آشنا شوید.